Комфорт зонасы

Комфорт зонасы деген эмне?

"Комфорт зонаңдан чык!" - бул өзүн-өзү натыйжалуу өнүктүрүүгө жана жеке өсүүгө алып баруучу жападан-жалгыз жол экенин билдирген мотивациялык ураандар. Бирок комфорт зонадан чыгуу чындап эле зарылбы? Зарыл болсо, анда кантип чыкса болот? Тескерисинче, комфорт зонаны качан түзүү маанилүү?

Британдык менеджмент теоретиги жана жүрүм-турум экономикасынын профессору Аласдейр Уайт өзүнүн “Комфорт зонасынан эффективдүү башкарууга чейин” аттуу китебинде комфорт зонасы эмне экенин түшүндүрүүгө аракет кылган. Анын жазганы боюнча, комфорт зонасы – бул адамдын өзүн тынчсыздандырбай, тобокелчиликке барбай, натыйжалуу жана туруктуу көрсөткүчтү сактоо үчүн көнүмүш түрдө иш кылган абалы.

Башкача айтканда, комфорт зонасында жашообуз тынч, түйшүксүз жана кемчилиги жок өтөт. Ооба, жашоодо кескин өзгөрүүлөр болбойт жана бул өзгөрүүлөрдөн улам келип чыккан стресс дагы жок. Бирок анда  эч кандай алдыга карай өнүгүү да орун алган эмес. Комфорттук зонада адам туруктуу абалда бир орунда “катып калат”.

Комфорт зонасы дайыма тааныш нерселерден жана күнүмдүк кайталанган аракеттерден турат. Бул жеке жана карьералык өсүш болбогон туруктуу бир жумуш болушу мүмкүн, ошол эле коомдук чөйрө, жылдар бою өзгөрбөгөн ошол эле музыкалык тректер, тасмалар,  китептер, үйрөнгөн жолдор, көп жолу жашаган күнүмдүк тартип - бир сөз менен айтканда, бардык нерсе биз үчүн ыңгайлуу жана буга эмнеге көнүп калганыбыз да түшүнүктүү.

Бирок эң негизгиси, чыныгы жана субъективдүү комфортту чаташтырбоо керек. 

Кээде комфорт зонасындагы шарттар адам үчүн объективдүү жагымсыз болуп саналат. Мисалы, зомбулук коштолгон мамиле же чарчаткан жумуш. Бирок булар адамдын жашоосуна ушунчалык турукташып калгандыктан,  алардан баш тартуу кыйын болуп калат. Адам жакпаган жумушунан кетүүнү же абьюзивдик мамилени токтотууну чечсе, ага анын жашоосу азыркыдан да жаман абалга кептелип калчудай сезиле берет (мындан жакшыраак жумуш таба албайт, же өмүр бою жалгыз өтөт ж.б.у.с.). Ал эртеңки бүдөмүктүү жыргал жашоодон начар болсо да, ишенимдүү бүгүнкү күнүн тандай берет. 

Комфорт зонасы кандай түзүлгөн? 

Ар кимдин комфорт зонасы ар башка болот. Кээ бири үчүн мектепке күнүмдүк барып-келүү, үй ташырмаларын аткаруу жана кечкисин Netflix тасамаларын көрүү комфорт зонасы болсо, айрымдары үчүн бул - олимпиадаларга жана сынактарга катышуу, көргөзмө жана музейлерге баруу, жаңы тааныштарды күтүү.   

Адам өзүнүн комфорт зонасынан чыгууга канчалык даяр экендиги анын канча жаңы мүмкүнчүлүктөргө ээ болоруна таасир этет. Бирок биз бир комфорт зонасы башкасына караганда жакшыраак же жаман деп айта албайбыз - алар жөн гана айырмаланып турат.

Адамдын комфорт зонасы канчалык кең болгону анын жеке сапаттарынан, мотивациясынан жана баалуулуктарынан көз каранды. Мисалы, жаңы тажрыйбаны башынан кечирүүнү каалаган адамдар жаңы нерселерге жана таанышууларга кызыгышат, алардын  кызыкчылыктары да көп түрдүү болот жана дайыма жаңы нерселерди татып көрүүгө умтулушат. Аларга комфорт зонасын кеңейтүү оңой.

Экинчи жагынан, эмоционалдык туруксуздугу (же невротизми) бар адамдар көбүнчө кыжалат болуп жүрүшөт, тез эле капа болушат жана терс окуяларга каршы турууда кыйынчылык тартышат. Алар үчүн кадимки комфорт зонасынан чыгып кетүү жана жашоосунда жаңы нерсени кабыл алуу кыйыныраак.

Комфорт зонадан чыгууда сырткы жагдайлар да маанилүү роль ойнойт, анын ичинде физикалык чектөөлөр (мисалы, ресурстардын же убакыттын бар же жок болушу ж.б.). Мисалы, биз саякаттоону жана жаңы маданияттар менен таанышууну каалашыбыз мүмкүн, бирок бизде эң негизги муктаждыктарыбыз үчүн гана жетиштүү жеке каражатыбыз бар. Албетте, мындай жагдайда каалоолорубузду ишке ашыруу кыйын.

Аласдейр Уайттын "Comfort Zone From Performance Management" китебинде комфорттук мейкиндикти түзүү модели сүрөттөлөт:

• адам өзүнүн комфорт зонасынан чыгаары менен өсүү зонасына (же үйрөнүү зонасына) кирет;
• өсүү зонасынын артында дүрбөлөң зонасы турат;
• жашоосундагы өзгөрүүлөр адамда ашыкча стрессти пайда кылганда, бул анын комфорт зонасынан өтө эле алыс кетип калганынын ишенимдүү белгиси.

Адам комфорт зонасында да, дүрбөлөң зонасында да өнүгүп кете албайт. Ошондуктан бир жагынан ашыкча тынчсызданууну жаратпай турган, ал эми экинчи жагынан "жайыты жарашкан шарттар" болбой турган оптималдуу абалды табуу маанилүү. Чындыгында, ошол окуу жана өсүү зонасында болуу бизге кадимки жайлуу зонабызды акырындык менен кеңейтүүгө мүмкүндүк берет.

Өсүү зонасы кантип иштейт? 

Адамда эң натыйжалуу иштеген мотивациянын оптималдуу деңгээли бар. Бул идея Йеркес-Додсон мыйзамы менен түшүндүрүлөт. Бул мыйзам боюнча, эгерде мотивация өтө күчтүү толкунданууну жаратса, тынчсыздануу кошо көбөйүп, адам тапшырмаларды жакшы аткара албай калат дейт. Ал эми мотивациянын таасири төмөнүрөөк болсо, адам зеригип, кызыгуусун жоготот, ошондуктан ал бул жагдайда да эффективдүү иштей албайт. Татаалдыгы ар кандай милдеттер ар түрдүү деңгээлдеги мотивацияны талап кылаарын эстен чыгарбоо керек. Жөнөкөй тапшырмалар үчүн бир аз стимул жетиштүү болушу мүмкүн, бирок татаал тапшырмалар үчүн мотивациянын жогорку, бирок ашыкча эмес деңгээли талап кылынат.

1908-жылы психологдор Роберт Йеркес жана Джон Додсон  атактуу экспериментин жүргүзүшкөн. Алар чычкандарды ар кандай татаалдыктагы лабиринттерге киргизишкен. Чычкандарды лабиринттен жол таап чыгууга  "мотивациялоо" үчүн ар кандай кубаттагы электр тогун колдонушкан. Авторлор орто татаалдыктагы лабиринт үчүн орточо интенсивдүү "мотивация" керек экенин аныкташкан. Качан соккулар өтө күчтүү берилгенде же жетишсиз болгондо, чычкандардын лабиринттен чыгуусу натыйжалуу болгон эмес. Кызыктуусу, татаалдыгы жогору лабиринттен эффективдүү өтүү үчүн чычкандарга алсыз мотивация гана керек болсо, жеңил лабиринттен өтүү үчүн, тескерисинче, электр тогунун соккусу менен күчтүү мотивация керек болгон. Бул эффект чычкандарда табылганы менен, адамдарын жашоосунда да кездешет.

Келгиле, бир жагдайды карап көрөлү. Бир жумадан кийин өтө маанилүү предмет боюнча тест болот дейли. Бизде А жана Б аттуу эки студент бар деп коелу.  А студенти предметке кызыкпайт, текшерүү ишине даярданууну тууралуу камаарабайт деле – эң көп дегенде сынакка бара жатып, автобуста бир-эки барак китеп окуп коет.

Кийинки Б аттуу студент, тескерисинче, бааларына өзгөчө көңүл бурат,  текшерүү ишинен эң көп упай алгысы келет. Ал тестке окуу жылы баштала электе эле даярдана баштайт жана мугалим тапшырмаларды тараткан 10 секунддун ичинде темаларды кайталап баштайт.

Мына, сынак тапшырчу күн да келди. А аттуу студент аз жерден уктап кала жаздап, сынактын жооптору өздөрү келчүдөй болуп, эптеп текшерүү ишти жазарынан үмүт кылып келет. Б аттуу студент колундагы калем сабын кармалап, тезирээк текшерүү ишти жазып бүтүргүсү келет. Көздөрүнөн тынчыздануу байкалып турат.

Бир жарым саат убакыт өттү - мугалим студенттердин жооптору жазылган барактарды чогултат. Арадан бир жума өтүп, сынактын жыйынтыктары чыгарылат:  А студенти да, В студенти да тесттен жакшы жыйынтык көрсөтүшө алышкан эмес. Билими менен баарын багындырууну пландаган В студенти 20 баллдан 11 гана упайга ээ болсо, эч нерседен камаарабай жүргөн А студенти 20дан 9 упай алат.

Буга эмне себеп болду? Эмне үчүн китеп бетин ачпаган студент менен бардык убактысын окуу менен өткөргөн студенттин упайлары 2 гана санга айырмаланып калган? 

Йеркес жана Додсон мотивациянын орточо интенсивдүүлүгү гана эң мыкты жыйынтыктарга жеткирет деген мыйзам ачышкан. Белгилүү бир чек бар, андан ары мотивациянын төмөндөшү же көбөйүшү тескери натыйжаларга алып келет.

Башкача айтканда, А студенти да, В студенти да текшерүү иштерин анча ийгиликтүү жаза алышкан жок - алар тапшырманы натыйжалуу аткарышкан эмес, анткени биринчисинде мотивация өтө төмөн болсо, экинчисинде өтө жогору болгон.

Эмне себептен адамдар комфорт зоналарын таштагысы келишпейт?

Комфорт зонадан чыгуу, адатта, күнүмдүк жашоодо өзүн мажбурлап аткаруу кыйын болгон аракеттерди жасоо деп түшүндүрүлөт. Бул тобокелчиликке баруу (мисалы, парашюттан секирүү), жеке коркуу сезимин жеңүү (бүткүл мектептин алдында сүйлөө) же ийгиликсиз аякташы мүмкүн болгон амбициялуу максаттарга жетүү (жеке бизнесин ачуу) болушу мүмкүн.

Адамдар ар кандай коркууларынан улам дайыма комфорт зонасын чыгууну же аны кеңейтүүнү каалай беришпейт:

• Көзөмөлдү жоготуп алуу коркунучу

Биз өзүбүз үчүн белгилүү бир чөйрөнү түзүп алабыз, анда баары биздин эрежелерге баш ийет. Биз үчүн комфорт зонабыздан чыгуу коркунучтуу болушу мүмкүн, анткени жаңы жашообузда биз билбеген жаңы нерселер, иш-чаралар, жерлер жана мамилелер кезигет. Бул жаңы нерселер биздин иш-аракеттерибизди кынтыксыз көзөмөлгө алууну кыйындатат.

• Белгисиздик коркунучу

Комфорт зонасында баары өз тартиби менен жүрөт. Анан күтүлбөгөн жерден таптакыр жаңы жана бейтааныш нерсе чыга калды дейли. Эгерде буга чейин биз өзүбүздүн иш-аракеттерибиздин кесепеттерин алдын ала айта ала турган болсок, эми комфорт зонасынан чыккандан кийин биз белгисиз жана бүдөмүк нерселерге туш болобуз.

Айтмакчы, бул жерде белгисиздикти сабырдуулук менен кабыл алуу түшүнүгү менен байланыш бар болушу мүмкүн. Кээ бирөөлөр муну жеке сапат деп эсептешет, башкалары муну кырдаалга жараша мамиле же үйрөнө турган жөндөм деп санашат. Бул көрүнүш адамдар жашоодогу белгисиз жана түшүнүксүз кырдаалдарды кандай кабыл алышарын ачып берет. Буга карама-каршы түшүнүк - интолеранттуулук деп аталат. Толеранттуулугу төмөн адамдар келечекте боло турган белгисиз жагдайлардын баардыгын  терс жана ыңгайсыздыкты жаратат деп эсептешет.

• Ийгиликсиздик коркунучу

Албетте, адам өзүнүн комфорт зонасынан чыкканда, ага тобокелдиктер болбойт деп эч ким кепилдик бере албайт. Адамдар өздөрүнүн комфорт зонасынан чыгуудан коркушат, анткени алардын аракеттери ийгиликсиздикке алып келишинен чоочулашат. Комфорт зонасында мындай коркунучтар жок: бул жерде бардыгы тааныш жана алдын ала айтууга болот, демек, ал адатта коопсуз жана жагымдуу болот.

• Колдоосуз калуу коркунучу

Көптөгөн адамдар комфорт зонасынан чыкканда жакындарым мени колдобой коюшат, айыпташат же көңүлдөрүн калтырып алам деп коркушат.

• Жеке өзгөрүүлөрдөн коркуу

Качан адам өзүнүн комфорт зонасынан чыкканда, ал өзгөрүүгө дуушар болот. Анын эски көз караштары жаңыланып,  жаңыча ой жүгүртүп, жүрүм-турумдары да өзгөрөт. Адам өзүнүн образына, күнүмдүк кыймыл-аракетине көнүп калган. Анын өзгөрүүдөн коркууусу жаңы жашоо баштоого бут тосо баштайт. Себеби адамдар эски инсандыгын жоготуп алуудан коркушат.

Комфорт зонасынан чыгуу шартпы? 

Комфорттук зонадан чыгуу жеке жана кесиптик өсүшкө өбөлгө түзөт. Бул жерде Матфей эффектиси иштейт (эффект библиялык “Таланттар жөнүндө икаялардан” алынган мисалдын атынан аталган, анда “... кимде бар болсо, ага көбүрөөк берилет жана мол болот, ал эми кимде жок болсо, ал тургай, колунда бар нерсе да алынат”). Эффекттин мааниси мына ушунда: биз канчалык көп жасасак, ошого жараша көп алабыз.

Комфорт зонасынан чыккан адам өзү тууралуу, башка адамдар жана дүйнө жөнүндө көбүрөөк биле алат. Бул ага жаңы мүмкүнчүлүктөрдү ачат. Дагы бир плюс - адаптацияны өнүктүрүү. Адам канчалык жаңы нерсени сынап көрүп, коркуу сезимдерин жеңген сайын ийкемдүүлүгү ошончолук жогорулайт. Убакыттын өтүшү менен ал жаңы кырдаалдарга тез көнүп кетүү жөндөмүн өрчүтөт. Мындай адамдар коркуу сезимин тезирээк жеңип, стрессттик жагдайларды жеңил жайгарып, жумушта жана жеке мамилелерде эффективдүү иштешет.

Бирок комфорт зонасы тынч жана жанга жагымдуу. Жеке жыргалчылык баарынан маанилүү эмеспи? Комфорт зонаны таштап, алыскы максаттар үчүн тобокелчиликке баруу керекпи? Бул талаштуу маселе.

Брандейс университетинин бизнес мектебинин профессору Энди Молинский комфорт зонадан чыгуу же анда калууну аныктоо үчүн өзүңүзгө бир катар суроолорду берүүнү сунуштайт:

• Комфорт зонадан чыгуу үчүн жакшы даярдык көрдүңүзбү? 

Эмне менен алектене турганыңызды жакшылап изилдеп чыктыңызбы? Тилекке каршы, кылган ишиңиздин эмне менен аяктарын билүү мүмкүн эмес, бирок таптакыр даярдык жок болуп туруп,  иш-аракет кылуу да туура эмес кадам. Сиздин комфорт зонаңыздан чыгуу чечимиңиз сиздин кыялыңыздагы компанияга такшалмага тапшыруу болду дейли. Эгер сизде арыз жөнөтүүгө каалоо бар болсо, бул абдан жакшы. Бирок ага чейин, бул иштин бардык майда-чүйдөсүнө чейин тыкыр изилдөө керек.

Критерийлер боюнча бул такшалмага ылайыктуу экениңизди аныктоо маанилүү: талаптарды жана милдеттерди, өз ара аракеттенүү шарттарын билип алыңыз, ошондой эле, бардык керектүү документтерди даярдаңыз, тапшырмаларга, маектешүүлөргө жана албетте, баш тартууга да даяр болуңуз. 

Бул аракет кылбашыңыз керек дегенди билдирбейт. Бул алдын ала бир нече мүмкүн болгон сценарийлер боюнча ойлонуп көргөн соң  ыңгайлуу зонадан чыгуу маанилүү экенин билдирет.

• Комфорттук зонадан чыгуу сиз үчүн чындап эле маанилүүбү?

Айланаңыздагы адамдардын баары "Комфорт зонадан чык!" деп күчтөп жатышса, бул чындап эле ыңгайлуу зонадан чыгуу керек дегенди билдирбейт. Мисалы, сиз кыздар менен таанышуудан айбыгасыз, ал эми досторуңуз дайыма "Өзүңө бирөөнү таппайсыңбы", - деп шыкактап турушат. Мындай жагдайлар басым кылып баштайт. Бирок эгер сиз мамилеге даяр эмес болсоңуз, кечелерге барууга жана адамдар менен жолугушууга өзүңүздү мажбурлоонун зарылчылыгы барбы?

• Сиз үчүн бул ыңгайлуу учурбу?

Сиздин комфорт зонаңыздан чыгууга азыр мүмкүнчүлүгүңүз барбы? Мисалы, жаңы тилди үйрөнө баштоо сонун жана пайдалуу чечим, бирок жалпы республикалык сынактарга эки жума калганда бул иш менен алек болуу туура эмес болуп калат. Келечекте мындан да ыңгайлуу убакыттар жана жагдайлар болушу мүмкүн. Же болбосо, алдын ала пландап, комфорт зонаңыздан чыгууга даярдансаңыз болот.

Демек, комфорт зонадан чыгуу керекпи же жокпу, аны сизден башка эч ким чече албайт. Учурдагы жагдайларга баа берүү, жеке, инсандар аралык жана кесиптик максаттарыңыз жөнүндө ойлонуу, коюлган максаттарга жетүү жолдорун эсептөө маанилүү. Ошол эле мезгилде мүмкүн болгон тобокелдиктерди да унутпоо керек.  Мүмкүн, сиз максаттарыңыз сиздин комфорт зонаңыздан чыгууга татыбай турганын түшүнөсүз, же татыктуу максаттар бардыр, бирок аларды ишке ашыруу үчүн ылайыктуураак убакытты күткөнүңүз жакшыдыр. Же балким, сиз бардык күмөн саноолорду жана коркууларды четке кагып, комфорт зонадан түз эле өнүгүү зонасына кирип барышыңыз толук мүмкүн.

Комфорт зонадан кантип чыгуу керек?

Жашоо толугу менен өзгөрөт жана аны кайра артка кайтаруу мүмкүн эмес дегендей, "комфорттук зонадан чыгуу" деген сөз коркунучтуу угулат. Бирок өзгөрүүнү комфорттук зона мындан да кеңейет деп, башкача кабылдаса болот. Ошондо көнүмүш жашоо таптакыр өзгөрүп кетпей турганын аңдаса болот. Болгону адамда ыңгайлуу жашоо үчүн дагы бир нече мүмкүнчүлүктөр пайда болот.

Мисал келтирели. Студент №1 ашканада күн сайын түшкү тамак ичет жана алардын тоок шорпосун абдан жакшы көрөт. Ал үчүн комфорт зонасынан чыгуу - ошол эле кафеде башка шорпого буюртма берүү же башка кафеге баруу дегенди билдирет. Ал комфорт зонасынан чыгып, башка шорпо ичсе же башка ашканага барса - ага сүйүктүү тоок шорпосун такыр ичпей калчудай сезиле берет. Бирок, чындыгында, ал муну менен өзүнүн комфорт зонасын кеңейте алат. Ал өзүнүн жакшы көргөн шорпосун иче берүүнү деле уланта берет, бирок анын менюсуна дагы бир катар сүйүктүү тамактардын түрү кошулат. Ал эми кээ күндөрү экинчи ашканага да барып турат. 

Албетте, кээде "Комфорт зонасынан чыгуу" деген сөз түзмө-түз маанини билдирет. Бул иштен кетүү жана жумушту алмаштыруу, мамиленин бүтүрүү жана өнөктөштүн алмашуусу болушу мүмкүн. Бул чындап эле көнүмүш турмуштан чыгуунун жолу, анткени бул учурда адамдын мурунку жашоосуна кайтып келиши күмөн.

Психолог Дженнифер Дельгадо комфорт зонадан чыгып же аны кеңейтүүгө жардам бере турган көнүгүүлөрдүн тизмесин сунуштайт:

• Жаңы нерселерди жасап көрүү — ар бир жума сайын өзүңүз үчүн жаңы нерселерди табыңыз. Мисалы, жумушка карай жаңы жол же мурун татып көрбөгөн балмуздактын жаңы даамы. 

• Мурун тандап жүргөн варианттардан баш тартуу — эгерде бул жашоону түп-тамырынан бери өзгөртпөй турган чечим болсо, анда күтүлбөгөн жана тобокелдүү варианттарды тандаса болот. Мурун жалаң драма көрүп, детектив сериалдарын көрүүдөн баш тартып келгенсиз. Балким, бүгүн кечинде бул жаңы жанрды байкап көрөсүз?

• Коркунуч жараткан нерсени жасоо — сизге эмне коркунучтуу болсо, ошону тандап, коркунучуңуз менен бетме-бет кезиккенге аракет кылып көрүңүз. Бирок муну акырындык менен жасоо керек. Когнитивдик жүрүш-туруш терапиясында "коркунучтун иерархиясы" деп аталган ыкма бар. Ал мындай иштейт: сиз бир коркунучту алып, аны жеңүүгө жардам берген 10 кадамды белгилейсиз. Кадамдар эң жөнөкөй коркунучтан башталып, эң татаалына карай багытталат.

Мисалы, бирөө-жарым эл алдына чыгып сүйлөөдөн коркот. Анын эң чоң коркунучу (ошондой эле максаты дагы) - мектептеги иш-чарада ыр окуу. 

Биринчи кадам - өз алдынча ыр окуу - коркунуч шкаласы боюнча 0 деп бааланат. Экинчи кадам - күзгүгө карап ыр окуу (1 упай). Үчүнчү кадам - ыр окуганын жаздырып, аны кайра угуп көрүү (бул коркунуч 2 упайга бааланат). Төртүнчү кадам - ыр окууну тасмага тартып, видеону көрүү (бул 3 упай). Эң акырында 10-кадам болот - бул эң чоң коркунуч жараткан аракет. Бул - класста ырды көркөм айтып берүү. 

•Өзүн өнүктүрүү үчүн максаттарды тандоо - кайсы сапатыңызды өнүктүргүңүз келет? Кандай жөндөмдү үйрөнүү керек? Кайсы тармак жөнүндө көбүрөөк билүү зарыл? Учурда сизде кандай билимдер бар жана учурдагы билим топтомуңузга дагы эмнелерди кошкуңуз келет? Атайын күндөлүктөр, таблицалар жана адат трекерлери (жаңы адаттарга көнүүгө жардам берүүчү тиркемелер) максаттарды алдыга чыгарууга жардам берет. Мисалы, YearCompass - бул өткөн жылдын жыйынтыгын чыгарууга жана кийинки жылга максаттарды түзүүгө жардам берген пландоочу тиркеме.

• Керексиз нерселерди ыргытуу — тыкыр тазаланыңыз. Сиз эски буюмдар сыяктуу эле терс ойлорду же жараксыз маанайды да таштандыга ыргыта аласыз. Мисалы, сизге: "Мен ийгиликке жете албайм" деген маанай керекпи же жокпу, бул тууралуу ойлонуу керек. Анткени негативдүү ойлорго алдырган адам максаты же кыялы боюнча бир нерсе кылуунун ордуна, аракет кылып көрбөстөн, дароо бардык нерседен баш тартат. Адамдагы аракеттерди чектеген туруктуу ойлор (албетте, өзүнө жана башкаларга зыян келтирүүгө багытталбаган аракеттер) адамдын өзүнө карата терс пикирди калыптандырат.

Тескерисинче, комфорт зонасын кантип жасап алса болот? 

Интернетте сиздин комфорт зонаңыздан кантип чыгуу керектигин үйрөткөн көптөгөн макалалар бар, бирок аны кантип табуу же түзүү боюнча көрсөтмөлөр дээрлик жок.

Комфорт зонасынын белгилеринин бири - бул коопсуздук сезими. Бул жерде сөз физикалык (тамактануу, жашаган жери) жана психологиялык (жакындар жана кесиптештер менен дени сак мамилелер) коопсуздук жөнүндө болуп жатат. Бирок кээде адамдар тынчсыздануу, коркуу же тышкы жагдайлардан улам өздөрүн коопсуз сезе албаган учурлар болот.

Коопсуздук сезимине ээ болуу үчүн биринчи кадам - ​​бул өзүңүздү кооптуу сезүүгө эмне себеп болуп жатканын түшүнүү. Жана бул таасирди жок кылуу мүмкүнбү?

Айрым учурларда адамдын коопсуз жашоосуна анын “мындай жашоого татыктуу эмесмин” деген ишеними тоскоол болот. Бириккен Улуттар уюмунун Адам Укуктарынын Жалпы Декларациясына ылайык, ар бир адам ага көз каранды болбогон жагдайлардан улам жумушунан айрылса, ооруп калса, майып болуп калса - өзүнүн жеке мүлкүн, коопсуздугун коргоого, ошондой эле, материалдык жардам алууга укуктуу.

Эгерде адам өзүнүн коопсуздукка укугу бар экенинен күмөн санаса, анда ойлонушу керек – бул анын тынчтыкка жана бакубат жашоого татыксыздыгы жөнүндөгү өзүнүн идеясыбы же кимдир-бирөө тарабынан таңууланган пикирби? Көбүнчө үй-бүлөдө, мектепте, университетте же жумушта зомбулукка кабылган адам “коопсуз жашоого татыктуу эмесмин” деп ойлошу мүмкүн. Зомбулук көрсөткөн адам жабырлануучуда күнөөлүү сезимди жаратат, ошону менен аны өз укуктарынан шектенүүгө мажбурлайт.

Коопсуздук сезимин орнотуунун кийинки кадамы - бул өзүңүздү коопсуз сезген учурларыңызды эстөө. Бул белгилүү бир жер, жагымдуу окуя же белгилүү бир адам болушу мүмкүн. Даам, жыт, сезим - бардык нерсе сизге коопсуздук сезимин бере алат. Мисалы, тамактануу психологиясы жана аутистикалык бузулуулар жаатында дарыгерлер көбүнчө safe food - коопсуз тамак-аш техникасына кайрылышат (англис тилинен safe - коопсуз, food - тамак-аш). Адам өзү каалаган убакта каалаган шартта жей турган тамактардын жана тамактардын тизмесин түзөт. Бул тамак ыңгайсыздыкты жаратпайт. Тескерисинче, бейпилдик сезимин берет. Сиз бул концепцияны өзүңүздүн комфорт зонаңыздын бир бөлүгүн түзүү үчүн колдонуп көрүңүз. Сиз кайсы тамакты 24/7 жегенге даярсыз? Сиз ар дайым бейтааныш жерлерден (мисалы, чет өлкөдө) кандай тамактарга буюртма кыла аласыз жана кайсы тамактарды жей аларыңызды жана дайыма көңүл менен жей турганыңызды билесизби?

Коопсуздуктун жоктугунан улам таман алдында жер көчүп турганда, акырындык менен жашоого тынчтык алып келе турган нерселерди киргизүү керек. Эгер сизде колдоо алуу мүмкүнчүлүгү жана каалоосу болсо, өзүңүздүн жакын адамдарыңыздан өзүңүздү коопсуз сезүүгө жардам беришин сурансаңыз болот.

Маанилүү жагдайды белгилей кетүү керек: кээде коопсуздук сезими менен көйгөйлөр дүйнөдөгү негизги ишенимдин бузулушу же тынчсыздануунун түрүнөн улам пайда болот. Мындай адамдар үчүн тынч мезгилде да өзүн коопсуз сезүү кыйын, ал эми оор кырдаалда андан да татаал болуп калат. Бул көп учурда адамдын өткөн чагында, өзгөчө бала кезинде жакын адамдарынын жаман мамилесине дуушар болгон болсо болот.

Сырткы таянычтар талкаланганда, мындай адамдардын ички колдоосу аз болгондуктан, аларды көтөрүү кыйынга турат. Алардын айланасында жок дегенде кичинекей коопсуздук зонасын түзүү жана акырындык менен аларды ыңгайлуу зонасына чейин кеңейтүү үчүн, мындай адамдарга психолог же психотерапевтке кайрылуу сунушталат. Адис сизге ички колдоону түзүүгө жана тынчсыздануулар менен күрөшүүгө үйрөнүүгө жардам берет.

Булак: Двор медиа